Trong quá trình sử dụng điện hoặc máy phát điện, đặc biệt tại các công trình dân dụng, nhà máy, xưởng sản xuất hay trung tâm dữ liệu, sự cố đoản mạch (ngắn mạch) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra cháy nổ, thiệt hại tài sản và gián đoạn vận hành. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ hiện tượng này là gì, vì sao xảy ra và cách phòng tránh hiệu quả. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của việc mạch ngắn, nhận diện các nguyên nhân phổ biến, đồng thời đề xuất những biện pháp cụ thể để hạn chế rủi ro từ sự cố nguy hiểm này.

Nội dung chính

Đoản mạch là gì?

Đoản mạch là hiện tượng mạch điện bị hở hoặc bị ngắn. Hiện tượng này xuất hiện khi điện trở của nguồn điện nối với mạch ngoài rất thấp. Khi hiện tượng này xảy ra thì cường độ của dòng điện trong mạch tăng đột ngột. Điều này dẫn đến việc nhiệt lượng tỏa ra mạnh và dẫn đến cháy nổ, hỏa hoạn.

Nói cách khác, trong mạch điện luôn tồn tại một nguồn điện trở. Khi có bất kỳ nguyên nhân nào khiến cho 2 sợi dây dính vào nhau, dẫn đến điện trở của mạch điện rất thấp hoặc bằng 0. Trong khi đó, cường độ dòng điện lại tăng đột ngột. Điều này gây ra sự cố chập điện, hay năng hơn là cháy nổ, hỏa hoạn.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng đoản mạch

Hiện tượng đoản mạch (ngắn mạch) xảy ra khi dòng điện đi lệch khỏi mạch điện bình thường và tìm đến con đường có điện trở rất thấp, dẫn đến dòng điện tăng đột ngột và vượt quá khả năng chịu tải của hệ thống. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến mạch ngắn như:

Dây điện bị hở hoặc cách điện kém: Lớp cách điện giữa các dây dẫn bị mòn, hư hỏng do thời gian, ẩm ướt hoặc do chuột cắn phá sẽ khiến hai dây dẫn tiếp xúc trực tiếp với nhau, gây ra đoản mạch. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất trong các công trình dân dụng và nhà máy cũ.
Sử dụng thiết bị điện kém chất lượng hoặc không đúng công suất: Các thiết bị không đạt tiêu chuẩn, hàng trôi nổi hoặc lắp đặt sai kỹ thuật có thể gây chập mạch khi hoạt động. Ngoài ra, nếu thiết bị tiêu thụ quá nhiều điện so với khả năng tải của hệ thống, nguy cơ đoản mạch rất cao.
Ẩm ướt, thấm nước vào hệ thống điện: Khi nước xâm nhập vào bảng điện, ổ cắm, dây dẫn – đặc biệt trong môi trường nhà xưởng, công trình xây dựng hoặc khu vực không có mái che – sẽ dẫn điện giữa các pha, tạo ra hiện tượng ngắn mạch và nguy cơ cháy nổ.
Lắp đặt sai kỹ thuật hoặc đấu nối không đúng cách: Những sai sót trong quá trình thi công như đấu dây sai cực, không xiết chặt mối nối, không đảm bảo tiếp địa đúng chuẩn… đều có thể tạo ra dòng điện ngắn mạch. Điều này thường xảy ra khi không có đội ngũ kỹ thuật chuyên nghiệp thực hiện.
Sự cố từ thiết bị đóng cắt và điều khiển: Các thiết bị như cầu dao, aptomat, công tắc nếu bị mòn tiếp điểm hoặc không hoạt động đúng cách sẽ khiến mạch điện không được bảo vệ kịp thời khi có sự cố, dẫn đến đoản mạch lan rộng.
Tác động cơ học hoặc sự cố ngoại cảnh: Các va đập mạnh vào hệ thống điện, sét đánh, thiên tai, động đất… cũng có thể gây hư hỏng dây dẫn, bảng điện và tạo ra điều kiện để đoản mạch xảy ra.

Những tác hại do đoản mạch gây ra

Hiện tượng đoản mạch có thể gây ra một số hậu quả nguy hiểm như:

Cháy nổ, hỏa hoạn: Khi cường độ dòng điện tăng đột ngột sẽ làm phát sinh nhiệt và cường độ càng mạnh thì nhiệt càng cao và điều này sẽ dẫn đến hỏa hoạn, cháy nổ. Nếu trường hợp nhẹ thì chỉ làm cháy lớp vỏ bọc cách điện. Tuy nhiên, nguy hiểm hơn là khi nhiệt quá cao sẽ dẫn đến cháy lan sang các vật dụng tiếp xúc với và gây ra hỏa hoạn.
Hư hỏng thiết bị điện: Nếu một phần của mạch điện bị đoản mạch thì các dụng cụ sử dụng điện ở phần còn lại của mạch điện cũng có thể bị hỏng.
Gây cháy điện, ảnh hưởng đến hoạt động sinh hoạt của các thành viên trong gia đình.

Các biện pháp phòng tránh hiện tượng đoản mạch xảy ra

Để tránh hiện tượng đoản mạch xảy ra và gây ra những hậu quả khôn lường thì bạn cần thực hiện các biện pháp sau để phòng tránh những tác hại nguy hiểm xảy ra:

Hạn chế sử dụng quá nhiều các thiết bị có công suất cao cùng lúc.
Cần lắp đặt các hệ thống ngắt điện tự động như CB, Aptomat tại các vị trí nguồn điện và trên tất cả các thiết bị.
Ưu tiên lựa chọn loại dây dẫn có tiếp diện tương ứng với công suất sử dụng sẽ giúp không bị quá tải.
Nên lắp đặt cầu chì ở mỗi công tắc hoặc ngay tại các thiết bị sử dụng điện phòng trường hợp cường độ dòng điện tăng đột biến nó sẽ tự động ngắt nguồn điện.
Khi phát hiện ra sự cố đoản mạch, ngay lập tức tắt hết các thiết bị, rút hết các phích cắm tránh gây ảnh hưởng đến các thiết bị.
Sử dụng bộ lưu điện để bảo vệ các thiết bị khỏi các sự cố về nguồn điện không mong muốn xảy ra.

KẾT LUẬN

Hiện tượng đoản mạch tuy không thể loại bỏ hoàn toàn nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh và giảm thiểu thiệt hại nếu chúng ta hiểu đúng và chủ động thực hiện các biện pháp an toàn. Việc kiểm tra hệ thống điện định kỳ, sử dụng thiết bị đạt chuẩn và lắp đặt đúng kỹ thuật là những bước quan trọng không thể bỏ qua.

Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp an toàn điện toàn diện hoặc cần tư vấn máy phát điện, hãy liên hệ ngay Minh Phú Electric – đơn vị có hơn 10 năm kinh nghiệm trong cung cấp, thi công và bảo trì hệ thống điện cho hàng trăm doanh nghiệp trên toàn quốc. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong việc xây dựng một môi trường sử dụng điện an toàn và hiệu quả.

Thông tin liên hệ:

Website: https://codiencongnghiep.com.vn

Facebook: https://www.facebook.com/minhphuelectric/

Email: info@minhphu.org

Hotline: 090 693 77 88 – 090 950 96 96

Địa chỉ văn phòng: 399B Trường Chinh, Phường 14, quận Tân Bình, TP.HCM